Sàn lọc và phân loại ung thư tuyến tiền liệt

 

Ung thư tuyến tiền liệt thường tiến triển chậm và hiếm khi gây ra triệu chứng cho đến khi tiến triển. Trong giai đoạn tiến triển bệnh, thiếu máu và các triệu chứng tắc nghẽn bàng quang (ví dụ như bàng quang căng, tiểu ngắt quãng, tia nước tiểu yếu hoặc không liên tục, cảm giác tiểu không hết, tiểu nhỏ giọt cuối bãi) có thể xuất hiện. Đau xương, gãy xương bệnh lý, hoặc ép tủy có thể là kết quả của di căn tế bào tạo xương đến xương (thông thường là xương chậu, xương sườn, xương sống).

Cách sàn lọc ung thư tuyến tiền liệt

•          Sàng lọc bằng thăm trực tràng và xét nghiệm kháng nguyên tiền liệt tuyến đặc hiệu (PSA)

•          Đánh giá các bất thường bằng sinh thiết kim qua trực tràng

•          Phân loại theo mô học

•          Chẩn đoán giai đoạn bằng CT và chụp xương

Đôi khi sờ thấy khối lổn nhổn cứng chắc hoặc các nốt khi DRE, nhưng thường là bình thường; cứng chắc và u cục nghĩ đến ung thư nhưng phải được phân biệt với viêm tuyến tiền liệt hạt, vôi hoá tiền liệt tuyến và các rối loạn tuyến tiền liệt khác. Sự lan rộng của các khối cứng chắc đến các túi tinh và dính tuyến một bên gợi ý ung thư tuyến tiền liệt tiến triển tại chỗ. Các ung thư tuyến tiền liệt phát hiện qua DRE có xu hướng lớn và > 50% lan rộng xuyên qua bao.

Chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến đòi hỏi phải có sự xác nhận về mô học, thông thường nhất là sinh thiết kim dưới hướng dẫn của siêu âm qua trực tràng (TRUS), có thể thực hiện trong phòng thủ thuật với gây tê tại chỗ. Các vùng giảm âm có nhiều khả năng là ung thư. Thỉnh thoảng, ung thư tuyến tiền liệt được chẩn đoán ngẫu nhiên từ mẫu mô được lấy ra trong quá trình phẫu thuật u phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH). MRI đa tham số (Multiparametric MRI) là một cách để xác định bệnh nhân nào cần sinh thiết, nhưng việc sử dụng kỹ thuật này không phổ biến. MRI đa tham số rất hữu ích cho việc theo dõi nam giới có kết quả sinh thiết ban đầu âm tính hoặc theo dõi những người cần giám sát chủ động. 

Hầu hết ung thư tuyến tiền liệt ngày nay được tìm thấy bằng cách sàng lọc kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến (PSA) huyết thanh (và đôi khi là DRE). Việc sàng lọc thường được thực hiện hàng năm ở nam giới > 50 năm nhưng đôi khi bắt đầu sớm hơn đối với những người có nguy cơ cao (ví dụ những người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt và người da đen). 

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu sàng lọc có làm giảm tình trạng bệnh tật hoặc tử vong hay không, hoặc có đưa đến bất cứ lợi ích hơn nào từ việc sàng lọc so với sự suy giảm chất lượng cuộc sống do điều trị ung thư không triệu chứng. Việc sàng lọc được khuyến khích bởi một số tổ chức chuyên nghiệp và không khuyến khích ở những tổ chức khác. 

Các bác sĩ nên thảo luận về những nguy cơ và lợi ích của việc xét nghiệm PSA với bệnh nhân. Một số bệnh nhân muốn loại trừ ung thư bằng mọi giá cho dù khả năng ung thư tiềm tàng và di căn có thể thấp và họ có thể muốn xét nghiệm PSA hàng năm. Những người khác cần chất lượng cuộc sống cao và họ có thể chấp nhận nguy cơ; vì vậy họ xét nghiệm PSA ít thường xuyên hơn (hoặc không xét nghiệm).

Những người đàn ông bị ung thư tuyến tiền liệt mới được chẩn đoán nên được làm xét nghiệm mầm bệnh và tư vấn di truyền nếu họ có mô bệnh học trong buồng tử cung, tiền sử gia đình bị ung thư tuyến tiền liệt, hoặc có tiền sử gia đình mắc BRCA1/2 đột biến/hội chứng Lynch.

Phân độ và giai đoạn

Việc phân độ, dựa trên sự giống nhau của cấu trúc khối u với cấu trúc tuyến bình thường, giúp xác định tính ác tính của khối u. Phân độ dựa vào sự không đồng nhất mô học trong khối u. 

Các nhóm lớp là một điểm số mới hơn để giúp truyền đạt điều này cho bệnh nhân, và cũng để đơn giản hóa việc phân loại bệnh lý. Hệ thống tính điểm mới này đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chấp nhận vào năm 2016:

Nhóm độ 1 = Gleason 3+3

Nhóm độ 2 = Gleason 3+4

Nhóm độ 3 = Gleason 4+3

Nhóm độ 4 = Gleason 8

Nhóm độ 5 = Gleason 9 và 10

Ung thư tuyến tiền liệt được phân loại để xác định phạm vi của khối u (xem bảng Giai đoạn AJCC/TNM của ung thư tuyến tiền liệt và Định nghĩa TNM cho ung thư tuyến tiền liệt). Siêu âm qua trực tràng (TRUS) có thể cung cấp thông tin giai đoạn, đặc biệt là sự xâm lấn vỏ và xâm lấn túi tinh. Chụp MRI cũng có thể giúp xác định xâm lấn tại chỗ của khối u ở những bệnh nhân ung thư tiền liệt tuyến tiền tiến triển cục bộ (giai đoạn T3). Vai trò của xạ hình bằng PSMA (kháng nguyên màng đặc hiệu tuyến tiền liệt) và fluciclovine F18 PET để xác định giai đoạn bệnh đang được mở rộng nhưng chắc chắn là không cần thiết cho bệnh giai đoạn sớm, khu trú.